بسیاری از طلاب و رهپویان مسیر کمال انسانی و قرب به مقام محبوب این سوال را دارند که مباحث علمی خصوصا مباحثی مثل فلسفه یا عرفان چه تاثیری در کمال انسان دارند؟!
آیا افرادی مثل سلمان فارسی و ابوذر غفاری که به مقامات عالیه رسیده اند این مباحث را آموخته اند؟! علوم رسمی در حوزه ها چه فایده ای برای این مسیر دارند؟!طلاب در ابتدای امر برای چه اموری وقت بیشتری بگذارند؟!
💢 در این یادداشت کوتاه سعی بر این داریم که با چند جمله از حضرت امام نکاتی را در این باب متذکر شویم.
🔵اولین مسئله در مورد ضرورت کسب علم و نقش آن در ایمان انسان می باشد، حضرت امام در این باره می فرمایند:
🔴«من نیز چندان عقیده به علم فقط ندارم و علمى که ایمان نیاورد #حجاب_اکبر مىدانم، ولى تا ورود در حجاب نباشد خرق آن نشود.»
سپس تاثیر علم را اینگونه بیان می کنند:
🔴«#علوم_بذر_مشاهدات_است.»
🔵بذر مشاهدات یعنی اینکه اگر قرار است در آینده مشاهده ای برای بشر باشد، اگر قرار است شهود و ایمان بشر از طریق نظر و مشاهده تکمیل گردد؛ همانگونه که در ابتدای خقلت خدای متعال فرموده اند: «ْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى شَهِدْنا»؛ باید از طریق علم، آنهم علم حصولی شروع شود. آری #علوم_بذر_مشاهدات_است.
🔵خیلی از مردم با پاک دلان و انسان های مقدسی مثل مرحوم رجبعلی خیاط، کربلایی کاظم ساروقی و سایر بزرگواران و اهل دلی که بدون طی مسیر عادی به مراتبی رسیده اند؛ ارتباط داشته و آنها را کسانی می بینند که بدون طی این مقدمات و دشواری های و لوازم آن، توانسته اند به مطلوبات خویش برسند. در این باره به دو نکته باید دقت کرد،
🔷اولا این رخدادها یک مسیر عمومی و قابل سفارش نیست، اتفاقا از حربه های شیطان است که انسان را به خاص بودن و انجام کارهای خارق العاده وعده می دهد در حالی که سفارش دین کسب مطلوبات و معرفت از مسیرهای عادی و تدریجی آن می باشد.
🔷ثانیا این دسته افراد هیچگاه عالم دین و مربی نفوس به اعلی وجه تربیت، نمی باشند بلکه همانگونه که بیان شد انسان های مقدس و بی نظیری هستند که مایه های معنوی عمیق دارند.
حضرت امام خمینی دراین باره می فرمایند:
🔴«گو که ممکن است گاهى بى حجاب اصطلاحات و علوم به مقاماتى رسید، ولى این از غیر طریق عادى و خلاف سنت طبیعى است، و نادر اتفاق مى افتد، پس طریقه خدا خواهى و خدا جویى به آن است که انسان #در_ابتداى_امر وقتش را [صرف] مذاکره حق کند، و علم باللّه و اسماء و صفات آن ذات مقدس را از #راه_معمولى آن در خدمت مشایخ آن علم تحصیل کند»
🔵ایشان این کسب علم را کافی برای مطلوب نمی دانند و برای تکمیل این مسیر، لازم می دانند که معارف را به قلب وارد کرده و آنها را به باورهای نفسانی برسانند لذا دستور می دهند: « و پس از آن، به ریاضات علمى و عملى معارف را وارد قلب کند»
🔵بعد از این چند جمله حضرت امام خمینی (روحی له الفدا) جمله ای بیان می دارند که شاید در طول تاریخ اساتید عرفان کمتر کسانی باشند که بتوانند با این اطمینان این جمله را بیان بدارند؛ ایشان می فرمایند که اگر این کارهای مقدماتی را انجام بدهید:
🔴 «البته نتیجه از آن حاصل خواهد شد.»
این یقین و این اعتماد به مسیر علمی و تاثیر آن بر قلب و مسیر ایمانی واقعا محصولی بی نظیر است که در مکتب امام خمینی و علامه طباطبایی یافت می شود.
🔵حضرت امام سپس برای کسانی که اهل کسب مقدمات علمی رایج و دارج در حوزه ها نیستند نکات و دستوراتی به این شرح بیان می دارند:
🔴«و اگر اهل اصطلاحات نیست، نتیجه حاصل تواند کرد از تذکر محبوب و اشتغال قلب و حال به آن ذات مقدس. البته این اشتغال قلبى و توجه باطنى اسباب هدایت او شود و حق تعالى از او دستگیرى فرماید، و پردهاى از حجابها براى او بالا رود و از این انکارهاى عامیانه قدرى تنزل کند، و شاید با عنایات خاصه حقّ تعالى راهى به معارف پیدا کند. إنّه ولىّ النّعم.»
در این کلام اخیر حضرت امام دو نکته مهم وجود دارد:
🔵اولا در مورد کسانی که اهل مقدمات علمی نیستند نیز با قاطعیت می فرمایند: «البته ...اسباب هدایت او شود» یعنی در هدایت و امکان رشد و طی مسیر تردیدی به خویش راه نمی دهند و در هیچ حالتی از امکان وصول به معبود و صدق آیه «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا» دست نمی کشند
🔵ثانیا پیرامون افراد قسم دوم می فرمایند: «پرده ای از حجبها برای او بالا رود» و این بیان دوم نسبت به آنچه در مورد گروه اول فرمود: «البته نتیجه از آن حاصل خواهد شد» تفاوت زیادی دارد که اهل آن مراد ایشان را درک می کنند.
