بسم الله الرحمن الرحیم
کلام امام؛ امام کلام
{ محرّم و صفر است که اسلام را نگه داشته است}[1]
{این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است}[2]
جمله ای با این مضمون، منسوب به حضرت امام(ره) را بارها و بارها بر در و دیوار شهر در ادارات و حتی دانشگاه ها و مدارس علمیه دیدهایم. اما چشم ها را باید شست؛ جور دیگر هم می شود دید.
حین نوشتن مقاله ای خواستم از همین جمله مشهور استفاده کنم و مقدمتا طبق روال همیشگی رفتم سراغ صحیفه امام تا حواشیای که در فهم کلام موثرند را هم ببینم. حواشی مثل اینکه امام در چه برههی زمانی این کلام رو بیان کردهاند. در همین حال متوجه شدم جمله اصلی اندکی تفاوت دارد. همین امر سبب شد که این پاره یادداشت(یادداشت کوتاه) رو به رشته تحریر آورم. منشا جرقه هم دقتی از علم زبان شناسی بود که خدمتتان تقدیم می شود.
مسئله این است که چه باعث شده شیعه در سال های سخت اختناق دوام بیاورد؟
سال هایی با وجود احقاد بدریه و حنینیه، سال هایی با دشمن های نسل کش، سال هایی همراه با تحریف و تهدید، سال هایی با تبعید اجباری سال هایی که در آن هزینه دیدار مزار حسین پسر دختر پیامبر آخر زمان قطع دست و پا بود.
حضرت امام (ره) می فرمایند: محرم و صفر است اسلام رانگه داشته است. آری محرم و صفر و عشق به معصومین است که باعث بقای اصل اسلام در زمانه غیبت شده است. همین ایام است که مسیر تکامل انسان ها را باقی گذارده و نظریه های انسان مدل نگون بخت را، نگون بخت کرده. بخاطر این اثرات است که آن روح قدس الهی می فرمودند: اگر بخواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنتها را [3]حفظ کنید و در بیانات متعدد از اولیترین وظائف بر عهده هر مسلمان حفظ شان و حرمت این ایام است[4]. اهمیت این امر باعث شد تا در دوران حیات مبارکشان به شدت با افرادی که خواهان برگزاری محرم به صورت راهپیمایی و میتینگ سیاسی-جناحی هستند مخالفت کنند. ایشان در ایام ابتدای انقلاب مکرر می فرمودند محرم و صفر به همان سبکِ سنتیِ منبر و عزادری مردمی باید حفظ شود.
اما آنچه که باعث ما در لغزاندن انگشت ما بر صفحه کلید بود نکتهای است که از مفهوم کلام نه منطوق آن(یعنی آنچه که مد نظر گوینده است و از سیاق کلام فهم می شود نه خود الفاظ) می توان دریافت کرد. نکته کلیدی این است که محرم و صفر تا به اینجای کار اسلام را نگه داشته است ولی بنا نیست که همانگونه که در طول این سال ها بوده باقی بماند. آری آنچه که اصل است و اسلام را نگه داشته باید حفظ شود ولی رشد هم باید بکند چرا که ((ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ))[5] و هنوز منتهی هدف این خلقت تحقق پیدا نکرده و جز این عزاداران کسی نیست که آن را تحقق بخشد. پس نباید به گریه ای طولانی و پیراهنی مشکی بسنده کرد-که این خود سنت اولیاء الله است-بل باید با حفظ اینها قدم به قدم جلو رفت. باید در این مسیر به جایی برسیم که بتوان در خلال این ایام، معتکفین بر عزای حسین بن علی(علیهما السلام) را در مسیری که مطلوب آن ائمه هدایت بوده به پیش برد. بتوان از عاشورا که نماد حضور امت_هر چند محدود_ در کنار امام است به قیام مهدی آل الله رسید و این امری است شدنی و مطلوبی دست یافتنی.
گر شود روزی شبی کان ماهرا مهمان کنیم خویش را در مطبخ مهمانیش قربان کنیم
