خوانشی نو در آئینه حوزوی

ناصر قیلاوی زاده

خوانشی نو در آئینه حوزوی

ناصر قیلاوی زاده

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «المرسلات» ثبت شده است


کسب علم و عالم شدن به معنی ایجاد یک دارایی واقعی و رشد حقیقی در نفس انسان است، لذا با کسب معلوم جدید انسان در خود حس و حالت جدیدی را می یابد که تا قبل از آن در خود اثری از آن نمی یافت. این حس وقتی با تلاش علمی و تحقیق و تفحص همراه باشد دارای لذتی دوچندان است که کمتر لذتی در این عالم مشابه آن یافت می شود.

 

با توجه به اینکه عالم شدن یک حقیقت و اتفاق واقعی در این عالم است، راه و روشِ مخصوص به خود را داراست که در علوم حوزوی به متعلمین یاد می دهند که چگونه یک مجهول را به معلوم تبدیل کند و به سوالات علمی خویش پاسخ دهد.

 

منطق و شیوه یادگیری علم به نحوی است که انسان با فراگیری و بکارگیری آن می تواند تا مرحله تولید معلوم جدید ارتقا یابد و علاوه بر یادگیری دانش های موجود، مرزهای علم را درنوردد و صفحات جدیدی از علم را ایجاد کند

 

با گسترش جامعه و پیشرفت تمدن بشری تعلیم و تعلّم روز به روز گسترده تر شد. به نحوی که امروزه کمتر کسی است که نتواند در رشته دلخواه خویش کسب علم کند. گسترش وسیع آکادمی های علمی باعث شد کیفیت ارائه علوم به نحوی باشد که تمامی افراد با هر سطح و استعدادی بتوانند به کسب علم بپردازند. در نتیجه برنامه آموزشی دانشگاه ها و مدارس، مناسب با سطحِ متوسطی از استعداد و تلاشها تنظیم شد نه با لحاظ ویژگی شخصی انسان ها و نه با لحاظ نیازهای جامعه. این روند عقلایی همان سیری است که در هر بازه آموزشی به یک مدرک تحصیلی ختم می شود و همه به ظاهر در یک سطح قرار می گیرند چرا که یا دارای مدارک کارشناسی یا کارشناسی ارشد و... می باشند

 

قبل از ایجاد این سبک آموزشی در تمدن نوین بشری، مدارس علمیه قدیم یا مکتب خانه ها چنین نبودند بلکه در مدارس علمیه قدیم مبتنی بر استعداد های فردی و نیاز مخاطب برنامه تحصیلی تنظیم و ارائه می شده است و کسی در پی اخذ مدرک نبود بلکه این متعلم بود که تعیین می کرد چه میزان از علم باید بیان شود. التبه هنوز هم اثرات این روش در حوزه های علمیه موجود است، تنوع دروس آزاد، ارتباط های شاگرد و استادی و کیفیت انتخاب استاد در حوزه های علمیه امتداد این شجره مبارکه می باشد.

 

تحصیل در نظام آموزشی جدید و در نهایت اخذ مدرک یک شیوه و روال عقلایی است که تخطی از آن جائز نمی باشد اما اینکه به آن اکتفا کنیم یا خیر مسئله ای است که بستگی به هدف ما از کسب علم دارد

 

در حوزه های علمیه به تبع تمام جوامع علمی و آکادمیک کیفیت ارائه دروس مبتنی بر حد میانه تنظیم شده است، همان عمومی که قصد تولید علم و پیش برد مرزهای علمی را ندارند بلکه به اغراض دیگر علمی_پژوهشی در پی کسب علم می باشند. لذا اکثر طلاب در زمره مجتهدین و تولید کنندگان علم قرار نمی گیرند

 

قبل از بیان ادامه مطلب این نکته را متذکر می شویم که برای دستیابی به قله های رفیع علمی، تغییر کتب و محل تحصیل و... نیاز نیست بلکه تغییر و تکمیل سیر کسب علم و دانش نیاز است که در ادامه نکاتی در این باره ذکر می کنیم

 

این جامعه شناسی علمی حوزه های علمیه به ما نشان می دهد که اگر غرض یا استعداد ما بیش از برنامه عمومی حوزه های علمیه است باید علاوه بر گذران دوره آموزشی مرسوم، برنامه ای برای طی سیر محتوایی و رشد واقعی نیز داشته باشیم. طی این مسیر علمی و یا به اصطلاح #سیر_محتوایی نیازمند حضور در مدرسه علمیه خاص و یا مکان خاص و... ندارد بلکه این مسیر یک کار علمی است که نیاز به مجاهده و تلاش شخصی در کسب علم دارد و هر طلبه و دانشجویی در هر مقطع و محل تحصیلی می تواند به این مهم دست پیدا کند

 

پس دیگر بار یادآوری می کنیم که باید میان #سیر_آموزشی و #سیر_محتوایی در آکادمی های علمی تفکیک ایجاد کنیم و هرکدام را با قوانین خویش طی کنیم خصوصا سیر محتوایی و علمی را که کمتر کسی به آن می پردازد.

 

در کانال المرسلات به دو نحو در این باره تلاش شده است:

1. ارائه قواعد و قوانین کلی برای طی سیر محتوایی که در مجموعه های مکتوب و صوتی مثل#المرسلات_حوزوی #چگونه_درس_بخوانیم؟ و...  موجود است.

2. ارائه مشاوره فردی، برنامه ریزی علمی و برگزاری مشاوره های علمی (حضوری، تلفنی، اینترنتی و مکتوب) جهت پیشبرد سیر محتوایی مخاطبین عزیز و گرانقدری که در کانال المرسلات در خدمتشان هستیم.

 

دانشجویان محترم و طلاب عزیز خصوصا طلاب جدید الورود و کسانی که به تازگی شروع به کسب علوم حوزوی کرده اند می توانند برای شروع سیر محتوای و علمی خویش با مشاوران کانال در ارتباط باشند.

 


ناصر قیلاوی زاده


بسیاری از طلاب و رهپویان مسیر کمال انسانی و قرب به مقام محبوب این سوال را دارند که مباحث علمی خصوصا مباحثی مثل فلسفه یا عرفان چه تاثیری در کمال انسان دارند؟! 

آیا افرادی مثل سلمان فارسی و ابوذر غفاری که به مقامات عالیه رسیده اند این مباحث را آموخته اند؟! علوم رسمی در حوزه ها چه فایده ای برای این مسیر دارند؟!طلاب در ابتدای امر برای چه اموری وقت بیشتری بگذارند؟!


💢 در این یادداشت کوتاه سعی بر این داریم که با چند جمله از حضرت امام نکاتی را در این باب متذکر شویم.

🔵اولین مسئله در مورد ضرورت کسب علم و نقش آن در ایمان انسان می باشد، حضرت امام در این باره می فرمایند: 

🔴«من نیز چندان عقیده به علم فقط ندارم و علمى که ایمان نیاورد #حجاب_اکبر مىدانم، ولى تا ورود در حجاب نباشد خرق آن نشود.»

سپس تاثیر علم را اینگونه بیان می کنند: 

🔴«#علوم_بذر_مشاهدات_است.»

🔵بذر مشاهدات یعنی اینکه اگر قرار است در آینده مشاهده ای برای بشر باشد، اگر قرار است شهود و ایمان بشر از طریق نظر و مشاهده تکمیل گردد؛ همانگونه که در ابتدای خقلت خدای متعال فرموده اند: «ْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى شَهِدْنا»؛ باید از طریق علم، آنهم علم حصولی شروع شود. آری #علوم_بذر_مشاهدات_است.

🔵خیلی از مردم با پاک دلان و انسان های مقدسی مثل مرحوم رجبعلی خیاط، کربلایی کاظم ساروقی و سایر بزرگواران و اهل دلی که بدون طی مسیر عادی به مراتبی رسیده اند؛ ارتباط داشته و آنها را کسانی می بینند که بدون طی این مقدمات و دشواری های و لوازم آن، توانسته اند به مطلوبات خویش برسند. در این باره به دو نکته باید دقت کرد، 

🔷اولا این رخدادها یک مسیر عمومی و قابل سفارش نیست، اتفاقا از حربه های شیطان است که انسان را به خاص بودن و انجام کارهای خارق العاده وعده می دهد در حالی که سفارش دین کسب مطلوبات و معرفت از مسیرهای عادی و تدریجی آن می باشد.

🔷ثانیا این دسته افراد هیچگاه عالم دین و مربی نفوس به اعلی وجه تربیت، نمی باشند بلکه همانگونه که بیان شد انسان های مقدس و بی نظیری هستند که مایه های معنوی عمیق دارند. 

حضرت امام خمینی دراین باره می فرمایند: 

🔴«گو که ممکن است گاهى بى حجاب اصطلاحات و علوم به مقاماتى رسید، ولى این از غیر طریق عادى و خلاف سنت طبیعى است، و نادر اتفاق مى افتد، پس طریقه خدا خواهى و خدا جویى به آن است که انسان #در_ابتداى_امر وقتش را [صرف] مذاکره حق کند، و علم باللّه و اسماء و صفات آن ذات مقدس را از #راه_معمولى آن در خدمت مشایخ آن علم تحصیل کند»

🔵ایشان این کسب علم را کافی برای مطلوب نمی دانند و برای تکمیل این مسیر، لازم می دانند که معارف را به قلب وارد کرده و آنها را به باورهای نفسانی برسانند لذا  دستور می دهند: « و پس از آن، به ریاضات علمى و عملى معارف را وارد قلب کند»


🔵بعد از این چند جمله حضرت امام خمینی (روحی له الفدا) جمله ای بیان می دارند که شاید در طول تاریخ اساتید عرفان کمتر کسانی باشند که بتوانند با این اطمینان این جمله را بیان بدارند؛ ایشان می فرمایند که اگر این کارهای مقدماتی را انجام بدهید: 

🔴 «البته نتیجه از آن حاصل خواهد شد.»

این یقین و این اعتماد به مسیر علمی و تاثیر آن بر قلب و مسیر ایمانی واقعا محصولی بی نظیر است که در مکتب امام خمینی و علامه طباطبایی یافت می شود.

🔵حضرت امام سپس برای کسانی که اهل کسب مقدمات علمی رایج و دارج در حوزه ها نیستند نکات و دستوراتی به این شرح بیان می دارند: 

🔴«و اگر اهل اصطلاحات نیست، نتیجه حاصل تواند کرد از تذکر محبوب و اشتغال قلب و حال به آن ذات مقدس. البته این اشتغال قلبى و توجه باطنى اسباب هدایت او شود و حق تعالى از او دستگیرى فرماید، و پردهاى از حجابها براى او بالا رود و از این انکارهاى عامیانه قدرى تنزل کند، و شاید با عنایات خاصه حقّ تعالى راهى به معارف پیدا کند. إنّه ولىّ النّعم.»

در این کلام اخیر حضرت امام دو نکته مهم وجود دارد:

🔵اولا در مورد کسانی که اهل مقدمات علمی نیستند نیز با قاطعیت می فرمایند: «البته ...اسباب هدایت او شود» یعنی در هدایت و امکان رشد و طی مسیر تردیدی به خویش راه نمی دهند و در هیچ حالتی از امکان وصول به معبود و صدق آیه «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا» دست نمی کشند

🔵ثانیا پیرامون افراد قسم دوم می فرمایند: «پرده ای از حجبها برای او بالا رود» و این بیان دوم نسبت به آنچه در مورد گروه اول فرمود: «البته نتیجه از آن حاصل خواهد شد» تفاوت زیادی دارد که اهل آن مراد ایشان را درک می کنند.


ناصر قیلاوی زاده