خوانشی نو در آئینه حوزوی

ناصر قیلاوی زاده

خوانشی نو در آئینه حوزوی

ناصر قیلاوی زاده

۵ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «فقه اسلامی» ثبت شده است


کسب علم و عالم شدن به معنی ایجاد یک دارایی واقعی و رشد حقیقی در نفس انسان است، لذا با کسب معلوم جدید انسان در خود حس و حالت جدیدی را می یابد که تا قبل از آن در خود اثری از آن نمی یافت. این حس وقتی با تلاش علمی و تحقیق و تفحص همراه باشد دارای لذتی دوچندان است که کمتر لذتی در این عالم مشابه آن یافت می شود.

 

با توجه به اینکه عالم شدن یک حقیقت و اتفاق واقعی در این عالم است، راه و روشِ مخصوص به خود را داراست که در علوم حوزوی به متعلمین یاد می دهند که چگونه یک مجهول را به معلوم تبدیل کند و به سوالات علمی خویش پاسخ دهد.

 

منطق و شیوه یادگیری علم به نحوی است که انسان با فراگیری و بکارگیری آن می تواند تا مرحله تولید معلوم جدید ارتقا یابد و علاوه بر یادگیری دانش های موجود، مرزهای علم را درنوردد و صفحات جدیدی از علم را ایجاد کند

 

با گسترش جامعه و پیشرفت تمدن بشری تعلیم و تعلّم روز به روز گسترده تر شد. به نحوی که امروزه کمتر کسی است که نتواند در رشته دلخواه خویش کسب علم کند. گسترش وسیع آکادمی های علمی باعث شد کیفیت ارائه علوم به نحوی باشد که تمامی افراد با هر سطح و استعدادی بتوانند به کسب علم بپردازند. در نتیجه برنامه آموزشی دانشگاه ها و مدارس، مناسب با سطحِ متوسطی از استعداد و تلاشها تنظیم شد نه با لحاظ ویژگی شخصی انسان ها و نه با لحاظ نیازهای جامعه. این روند عقلایی همان سیری است که در هر بازه آموزشی به یک مدرک تحصیلی ختم می شود و همه به ظاهر در یک سطح قرار می گیرند چرا که یا دارای مدارک کارشناسی یا کارشناسی ارشد و... می باشند

 

قبل از ایجاد این سبک آموزشی در تمدن نوین بشری، مدارس علمیه قدیم یا مکتب خانه ها چنین نبودند بلکه در مدارس علمیه قدیم مبتنی بر استعداد های فردی و نیاز مخاطب برنامه تحصیلی تنظیم و ارائه می شده است و کسی در پی اخذ مدرک نبود بلکه این متعلم بود که تعیین می کرد چه میزان از علم باید بیان شود. التبه هنوز هم اثرات این روش در حوزه های علمیه موجود است، تنوع دروس آزاد، ارتباط های شاگرد و استادی و کیفیت انتخاب استاد در حوزه های علمیه امتداد این شجره مبارکه می باشد.

 

تحصیل در نظام آموزشی جدید و در نهایت اخذ مدرک یک شیوه و روال عقلایی است که تخطی از آن جائز نمی باشد اما اینکه به آن اکتفا کنیم یا خیر مسئله ای است که بستگی به هدف ما از کسب علم دارد

 

در حوزه های علمیه به تبع تمام جوامع علمی و آکادمیک کیفیت ارائه دروس مبتنی بر حد میانه تنظیم شده است، همان عمومی که قصد تولید علم و پیش برد مرزهای علمی را ندارند بلکه به اغراض دیگر علمی_پژوهشی در پی کسب علم می باشند. لذا اکثر طلاب در زمره مجتهدین و تولید کنندگان علم قرار نمی گیرند

 

قبل از بیان ادامه مطلب این نکته را متذکر می شویم که برای دستیابی به قله های رفیع علمی، تغییر کتب و محل تحصیل و... نیاز نیست بلکه تغییر و تکمیل سیر کسب علم و دانش نیاز است که در ادامه نکاتی در این باره ذکر می کنیم

 

این جامعه شناسی علمی حوزه های علمیه به ما نشان می دهد که اگر غرض یا استعداد ما بیش از برنامه عمومی حوزه های علمیه است باید علاوه بر گذران دوره آموزشی مرسوم، برنامه ای برای طی سیر محتوایی و رشد واقعی نیز داشته باشیم. طی این مسیر علمی و یا به اصطلاح #سیر_محتوایی نیازمند حضور در مدرسه علمیه خاص و یا مکان خاص و... ندارد بلکه این مسیر یک کار علمی است که نیاز به مجاهده و تلاش شخصی در کسب علم دارد و هر طلبه و دانشجویی در هر مقطع و محل تحصیلی می تواند به این مهم دست پیدا کند

 

پس دیگر بار یادآوری می کنیم که باید میان #سیر_آموزشی و #سیر_محتوایی در آکادمی های علمی تفکیک ایجاد کنیم و هرکدام را با قوانین خویش طی کنیم خصوصا سیر محتوایی و علمی را که کمتر کسی به آن می پردازد.

 

در کانال المرسلات به دو نحو در این باره تلاش شده است:

1. ارائه قواعد و قوانین کلی برای طی سیر محتوایی که در مجموعه های مکتوب و صوتی مثل#المرسلات_حوزوی #چگونه_درس_بخوانیم؟ و...  موجود است.

2. ارائه مشاوره فردی، برنامه ریزی علمی و برگزاری مشاوره های علمی (حضوری، تلفنی، اینترنتی و مکتوب) جهت پیشبرد سیر محتوایی مخاطبین عزیز و گرانقدری که در کانال المرسلات در خدمتشان هستیم.

 

دانشجویان محترم و طلاب عزیز خصوصا طلاب جدید الورود و کسانی که به تازگی شروع به کسب علوم حوزوی کرده اند می توانند برای شروع سیر محتوای و علمی خویش با مشاوران کانال در ارتباط باشند.

 


ناصر قیلاوی زاده

💐با تبریک فرارسیدن ماه مبارک شعبان

  

🗂 بخش های مختلف کانال مرسلات جهت استفاده بیشتر مخاطبین از محتویات کانال، به شرح زیر اعلام می شود:


👈 بخش بیانات و دیدگاه های استاد علی فرحانی در موضوعات مختلف حوزوی (#پای_درس_استاد) 


👈 بخش اندیشه شامل بیانات و دیدگاه های 

🔹حضرت امام خمینی ( #در_مدرسه_امام_خمینی) 

🔹حضرت علامه طباطبایی ( #در_محضر_علامه) 

🔹حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ( #کلام_ولی) 

🔹حضرت استاد آیت الله مطهری ( #اندیشه_مطهر) 

 در موضوعات مختلف حوزوی


👈 بخش قله های تهذیب شامل معرفی و بیانات بزرگان اخلاق و عرفان (#قله_های_تهذیب) 


👈 بخش مدرسه مجازی مرسلات شامل کلاس ها و درس های مجازی ( #مدرسه_مجازی_مرسلات) 


👈 بخش مشاوره مجازی که در این قسمت مخاطبین محترم می‌توانند از مشورت مشاورین کانال بهره مند شوند ( #مشاوره_مجازی) 


👈 بخش کتابخانه دیجیتال که در آن کتب مراجعات استاد و سایر کتب مرتبط با بخش های کانال به صورت پی دی اف قرار داده می شود. ( #کتابخانه_دیجیتال_مرسلات )


اعضای محترم کانال می‌توانند جهت جستجوی موضوعی در کانال عناوین زیر را جستجو کنند:

#فقه_و_اصول 

#اخلاق_و_عرفان 

#هدایت_تحصیلی

#مهارت_های_تحصیلی 

#فلسفه_و_عرفان 

#اجتهاد

#علوم_انسانی_اسلامی


* ضمنا متذکر می شویم که به در خواست جمعی از اعضا و مخاطبین، کانال مرسلات در پیام رسان های

🔅 #سروش (http://sapp.ir/almorsalat)

🔅 #ایتا (https://eitaa.com/almorsalat) 

🔅 #اینستاگرام (https://instagram.com/almorsalat)

 راه اندازی شده است. 

می‌توانید ما را در این پیام رسان ها دنبال کنید.



آدرس وبلاگ المرسلات:  http://almorsalat.blog.ir


المرسلات

ناصر قیلاوی زاده



کانال رسمی دروس استاد فرحانی


✅ فقه: #شرح_لمعه و #مکاسب_محرمه ، #بیع و #خیارات

✅ اصول فقه : #الموجز، #اصول_فقه ، #رسائل ، #کفایه، #مناهج_الوصول

✅ فلسفه: #بدایه_الحکمه و #نهایه_الحکمه

منطق: #المنطق

و ...

⬅️ لینک دانلود صوت دروس استاد فرحانی

⬅️ تقریرات و مقالات نوشته شده از دروس استاد فرحانی توسط طلاب

🔵کانال دروس استاد فرحانی 🔵
 @ostadfarhani_ir

برای عضویت در کانال لینک زیر را کلیلک کنید:

https://t.me/ostadfarhani_ir





برگرفته شده از www.smamin.blog.ir

ناصر قیلاوی زاده

بسم‌الله الرحمن الرحیم

عالم از بدو خلقت با همهٔ اجزاء خود به‌صورت تکوینی به سمت خالق در حال حرکت است، «أَلا إِلَی اللَّهِ تَصِیرُ الْأُمُور[1]» جهان آفرینش روزی به حرکت خود خاتمه می‌دهد و آن زمانی است که عالم عیناً در برابر خدای متعال تمام انیت و استقلال خود را از دست بدهد، «إِلی رَبِّک مُنْتَهاها[2]». انسان به‌عنوان یکی از موجودات و مخلوقات این عالم در این مسیر قرار دارد، «یا ایهَا الْانْسانُ انَّک کادِحٌ الی رَبِّک کدْحاً فَمُلاقیه[3]». انسان به دلیل اختیار و امکان انتخابی که به وی عطاشده است سالک مسیر ویژه و طریقِ منفردی می‌باشد و اصلاً این است معنای «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیم[4]». بشر روزی خواهد دید که تمام صفات کمالیه منحصراً در ذات مقدس باری‌تعالی تحقق‌یافته‌اند و آن‌وقت روزی است که حقیقت همه‌چیز بر وی منکشِف می‌شود.

 حرکت کل عالم خلقت صرفاً حرکتی تکوینی است لکن حرکت تکاملی انسان علاوه بر حیث تکوینی حیطه تشریعی را نیز دارا می‌باشد. میزان رشد و تعالی انسان پس از رسیدن به حد اختیار، بستگی به مجموع حرکت تکوینی عالم و اختیاری خودش دارد. در این میان انسان اگر حرکتی مخالف جریان تکاملی عالم انتخاب کند، همانند این است که شخصی به این هدف که با گردش کره زمین به‌پیش نرود خلاف حرکت وضعی زمین شروع به دویدن کند! درست است که خود را به‌سختی و تکلف می‌اندازد و در تکامل خود لطمه وارد می‌کند اما نه می‌تواند به تکامل تکوینی هستی لطمه‌ای وارد کند و نه به میزان رشدی که خود به‌عنوان جزئی از عالم حاصل می‌کند خدشه‌ای وارد کند، «یرِیدُونَ لِیطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کرِهَ الْکافِرُون[5]».

حال اگر آدمی بخواهد با سرعت در این مسیر طی طریق کند بهترین انتخاب، انتخاب شریعتی است که احکامش منطبق بر عالم تکوین باشد. لازمهٔ چنین شریعتی احاطهٔ کامل شارع آن بر تکوین است و خروجی منطقی این مقدمات با توجه به اعتقاد ما پیرامون خالق هستی و ارتباط جهان‌بینی و ایدئولوژی منحصر دانستن شرایع مقبول در سه شریعت یهود، مسیحیت و اسلام می‌باشد. با عنایت به اینکه توحید در اسلام به خالص‌ترین وجه بیان‌شده است، هیچ‌چیزی خارج از ید قدرت او نیست و اگر موجود هستی یافته، در موجودیتش محتاج و فقیر به ذات اقدس اله است، «یا أَیهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِی ُّ الْحَمِید[6]»، «وَ لِلَّهِ مُلْک السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلی کلِّ شَی‌ءٍ قَدیر[7]».

یکی از لوازم ارتباط میان جهان‌بینی و ایدئولوژی در این است که بهترین ایدئولوژی مبتنی بر بهترین هستی‌شناسی است. لذا می‌گوییم اگرچه دستور تشریعی انقضاء یک شریعت را با آمدن شریعت حقهٔ بعدی (اسلام) نپذیرند، بازهم شریعت اسلام منقضی کننده شرایع سابق خویش بوده چراکه مبتنی بر کامل‌ترین هستی‌شناسی است. درنتیجه باید گفت شریعت اسلام کامل‌ترین تشریع از حیث تطابق با تکوین هست. این شریعت که به‌واسطهٔ، پیامبر مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) نازل شد به سبب خاتمیت حضرت رسول (ص) باید تا ابد، ضامن تعالی انسان باشد. دراین‌باره حضرت آیت‌الله جوادی (حفظه الله) می‌فرمایند: «قرآن همان‌طوری که جهان را در نظام تکوین خوب تبیین می‌کند، در نظام تشریع هم خوب شرح می‌دهد و برای ادارهٔ امور مردم، وحی و نبوت و رسالت و شریعتی که بدان معتقد است و اجرای مصوبات الهی، مجریانی قائل است که اگر آن مجریان معصوم بودند و حضور داشتند که باید از آن‌ها مستقیماً دستور گرفت و اگر حضور نداشتند، طبق دستور آن‌ها باید عمل کرد و قرآن کریم چنین می‌فرماید: «اطیعُوا اللَّهَ وَ اطیعُوا الرَّسولَ وَ اولِی الأمْرِ مِنْکمْ[8]»»[9].


با گذر زمان و فاصله گرفتن از عصر تشریع و غیبت انسان کامل شریعت اسلام به‌عنوان منبعی گران‌سنگ و بی‌بدیل، با دو مسئله سخت روبه‌روست: یکی تطبیق بر شرایط زمانی و دیگری تحقق درصحنه عمل که بدون این دو هرچند که کامل‌ترین شریعت را هم داشته باشید برای سعادت ما کافی نیست. پس آنچه نسبت به زمان نزول شریعت باقی‌مانده، یکی وجود اصل منابع علمی است و دیگری واضح بودن شیوه التزام انسان به آن‌ها خصوصاً در حیطه فردی است اما وظیفه تطبیق بر مسائل مستحدثه و کشف حکم و همچنین به منصه ظهور رسانیدن آن‌ها، دو عرصه می‌باشند که به دلیل اقتضائات زمانی و پیشامد شرائط جدید کاری به‌مراتب دشوارتر از دو وظیفه یک را می‌طلبند. بحث کشف حکم در امور فرعیهٔ شرعیه توسط معصومین به علما و مجتهدین سپرده‌شده است، عَلَینا الْقاءُ الْاصُولِ وَ عَلَیکمُ التَّفریع[10]، عملی کردن احکام و نتایج استنباطات دینی هم که بدون شک توقفی بر حضور معصومین ندارد الا احکام محدودِ خاصی همانند جهاد ابتدائی که در جای خودش معلوم است. پس تکمیل مسیر کمال در حیطه تشریعی خاتمه نمی‌یابد-خصوصا برای مجتهدین- مگر باختم سیر تکوینی عالم، «وَ أَنَّ إِلی رَبِّک الْمُنْتَهی[11]».

سالک این مسیر اگر خود را مهیا برای هدف والای انسانیت و رسیدن به اوج کمالات معنوی نموده و مقام «إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَة[12]» باید بداند که این جهادی است بس اکبر و لوازمی دارد. طی این مسیر در گام یک جهان‌بینی و ایدئولوژی صحیح و کامل می‌طلبد. گام دو سالک این طریق، التزام عملی به یافته‌های مسیر است. در سومین قدم به خاطر فاصلهٔ زمانی پیش‌آمده با عصر نزول، شناختی صحیح از مسائل مستحدثه و اوضاع پیرامونی نیاز است تا بتوان مسائل شرعی را بر آن‌ها تطبیق داد؛ و در گام نهایی باید تدبیر و توان تحقق خارجی دستاورد را کسب کند و الا هیچ‌گاه آرمان‌هایش جامهٔ عمل نخواهند پوشید. چنین کسی را می‌توان الگو و رهرو صدیق انبیا دانست، کسی که می‌تواند علاوه بر تربیت نفس خویش در حرکت تکوینی عالم هم اثرگذار باشد. قهرمان این صحنه پس از معصومین بی‌شک حضرت امام خمینی (ره) می‌یابیم. ایشان با تکامل نظام جهان‌بینی و انسان‌شناسی اسلامی و با بنا نمودن نظام اصولی متأثر از آن‌ها توانست یک مدرسهٔ فقهی ارائه کند. حضرت امام خمینی (ره) با این مقدمات علمیِ متمایز توانست مکتب علمی شیعی را به نصابی کامل برساند، به این معنا که میان اولین گزاره‌های هستی‌شناسی تا جزئی‌ترین مسائل فقهی، رابطه منطقی برقرار کند، ایشان با تکیه بر مبادی فلسفهٔ صدرایی و تئوریزه کردن آن در عرصه فقه توانست حرکت مردم ایران اسلامی را به نظام اسلامی منتهی گرداند. حرکت علمی و عملی را که ایشان شروع کردند به تربیت شاگردانی برجسته‌ای چون آیت‌الله فاضل لنکرانی، آیت‌الله مؤمن، آیت‌الله سبحانی و بسیاری دیگر انجامید. افرادی که اکنون امور شیعه به سرانگشت اشاره آنان اداره می‌شود.



[1] رعد/ ۱۶٫.

[2] نازعات/ ۴۴٫.

[3] انشقاق/ ۶٫.

[4] فاتحه/ ۶٫

[5] صف/ ۸٫.

[6] فاطر/ ۱۵٫.

[7] آل‌عمران/۱۸۹٫

[8] نساء/ ۵۹٫.

[9] مجله سروش ۱۸٫٫/۱۳۶۲٫

[10] وسائل الشیعه ج ۲۷٫ص ۶۲٫ حدیث ۳۳۲۰۲٫

[11] نجم/ ۴۲٫

[12] بقره/۳۰٫

ناصر قیلاوی زاده

بسم الله الرحمن الرحیم

کلام امام؛ امام کلام


{ محرّم و صفر است که اسلام را نگه داشته است}[1]

{این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است}[2]

جمله ای با این مضمون، منسوب به حضرت امام(ره) را بارها و بارها بر در و دیوار شهر در ادارات و حتی دانشگاه ها و مدارس علمیه دیده­ایم. اما چشم ها را باید شست؛ جور دیگر هم می شود دید.

 حین نوشتن مقاله ای خواستم از همین جمله مشهور استفاده کنم و مقدمتا طبق روال همیشگی رفتم سراغ صحیفه امام تا حواشی­ای که در فهم کلام موثرند را هم ببینم. حواشی مثل اینکه امام در چه برهه­ی زمانی این کلام رو بیان کرده­اند. در همین حال متوجه شدم جمله اصلی اندکی تفاوت دارد. همین امر سبب شد که این پاره یادداشت(یادداشت کوتاه) رو به رشته تحریر آورم. منشا جرقه هم دقتی از علم زبان شناسی بود که خدمتتان تقدیم می شود.

مسئله این است که چه باعث شده شیعه در سال های سخت اختناق دوام بیاورد؟

سال هایی با وجود احقاد بدریه و حنینیه، سال هایی با دشمن های نسل کش، سال هایی همراه با تحریف و تهدید، سال هایی با تبعید اجباری سال هایی که در آن هزینه دیدار مزار حسین پسر دختر پیامبر آخر زمان قطع دست و پا بود.

حضرت امام (ره) می فرمایند: محرم و صفر است  اسلام رانگه داشته است. آری محرم و صفر و عشق به معصومین است که باعث بقای اصل اسلام در زمانه غیبت شده است. همین ایام است که مسیر تکامل انسان ها را باقی گذارده و نظریه های انسان مدل نگون بخت را، نگون بخت کرده. بخاطر این اثرات است که آن روح قدس الهی می فرمودند: اگر بخواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنتها را [3]حفظ کنید و در بیانات متعدد از اولی­ترین وظائف بر عهده هر مسلمان حفظ شان و حرمت این ایام است[4]. اهمیت این امر باعث شد تا در دوران حیات مبارکشان به شدت با افرادی که خواهان برگزاری محرم به صورت راهپیمایی و میتینگ سیاسی-جناحی هستند مخالفت کنند. ایشان در ایام ابتدای انقلاب مکرر می فرمودند محرم و صفر به همان سبکِ سنتیِ منبر و عزادری مردمی باید حفظ شود.

http://www.8pic.ir/images/24262858442964566115.jpg

اما آنچه که باعث ما در لغزاندن انگشت ما بر صفحه کلید بود  نکته­ای است که از مفهوم کلام نه منطوق آن(یعنی آنچه که مد نظر گوینده است و از سیاق کلام فهم می شود نه خود الفاظ) می توان دریافت کرد. نکته کلیدی این است که محرم و صفر تا به اینجای کار اسلام را نگه داشته است ولی بنا نیست که همانگونه که در طول این سال ها بوده باقی بماند. آری آنچه که اصل است و اسلام را نگه داشته باید حفظ شود ولی رشد هم باید بکند چرا که ((ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ))[5] و هنوز منتهی هدف این خلقت تحقق پیدا نکرده و جز این عزاداران کسی نیست که آن را تحقق بخشد. پس نباید به گریه ای طولانی و پیراهنی مشکی بسنده کرد-که این خود سنت اولیاء الله است-بل باید با حفظ اینها قدم به قدم جلو رفت. باید در این مسیر به جایی برسیم که بتوان در خلال این ایام، معتکفین بر عزای حسین بن علی(علیهما السلام) را در مسیری که مطلوب آن ائمه هدایت بوده به پیش برد. بتوان از عاشورا که نماد حضور امت_هر چند محدود_ در کنار امام است به قیام مهدی آل الله رسید و این امری است شدنی و مطلوبی دست یافتنی.

گر شود روزی شبی کان ماهرا مهمان کنیم                  خویش را در مطبخ مهمانیش قربان کنیم



[1] صحیفه امام، ج‏15، ص: 331

[2] این چنین کلامی از امام خمینی صادر نشده است

[3] سنت عزادری و دسته جات عزاداری

[4] جای بسی تامل است که حب به اهل بیت از ضروریات دین است ضروریاتی که در همه ی فرق اسلامی واجب الاتباع هستند

[5] (191) آل عمران

ناصر قیلاوی زاده